ปัจจัยพลังอำนาจทางภูมิศาสตร์ : ที่ตั้ง
สัมพันธภาพระหว่างที่ตั้งทางกายภาพบนผืนโลกกับพลังอำนาจชาติ ที่ตั้งของรัฐหนึ่งรัฐใดจะมีความสัมพันธ์กับพลังอำนาจชาติก็โดยพิจารณาถึงภูมิอากาศ ทางเข้าออกทะเล การควบคุมเส้นทางขนส่งทางทะเลและทางบก รวมตลอดไปจนถึงการมีทรัพยากรธรรมชาติต่างๆ นอกจากนี้แล้วการมีหรือการไม่มีเพื่อนบ้านที่มีพลังอำนาจมากๆก็มีส่วนเกี่ยวข้องกับที่ตั้งนี้ด้วยเหมือนกัน
ความสำคัญ ทำเลที่ตั้งนี้เป็นปัจจัยอย่างหนึ่งในสมการพลังอำนาจชาติทั้งในแง่ภูมิศาสตร์และแง่ยุทธศาสตร์ ในทางประวัติศาสตร์บ่งบอกให้เราได้รู้ว่า รัฐต่างๆที่บทบาทมีผลกระทบต่อกิจการของมวลมนุษย์มากที่สุดนั้นจะมีที่ตั้งอยู่ทางซีกโลกเหนือนับแต่เส้นศูนย์สูตรของโลกขึ้นไป โดยเฉพาะอย่างยิ่งคือที่อยู่ในโซนหรือเขตปานกลาง ความโยงใยเกี่ยวพันทางยุทธศาสตร์ระหว่างที่ตั้งกับนโยบายต่างประเทศก็ได้เป็นที่ประจักษ์มาตั้งแต่สมัยโบราณแล้ว ส่วนในปัจจุบันความโยงใยเกี่ยวพันแบบเดียวกันนี้ก็มีเหมือนกัน ดังจะเห็นได้จากมีวิชาภูมิรัฐศาสตร์เกิดขึ้นมาเป็นศาสตร์อีกแขนงหนึ่ง มีท่านผู้รู้ได้ยกตัวอย่างในกรณีที่ระบอบการปกครองของเยอรมนีและของรัสเซียไม่ว่าจะเป็นแบบใดมักจะส่งเสริมนโยบายแสนยนิยม(นิยมการทหาร) ทั้งนั้น ท่านบอกด้วยว่านี่ก็โยงใยไปถึงที่ตั้งของประเทศทั้งสองที่ไม่มีเครื่องกีดขวางตามธรรมชาติพอจะป้องกันการบุกจากต่างชาติผ่านทางพื้นราบของยุโรปทางตอนเหนือจากแม่น้ำไรน์ถึงเทือกเขาอูราล ส่วนนัยตรงกันข้ามนั้นก็จะเห็นได้ว่า เครื่องกีดขวางตามธรรมชาติคือน้ำได้ช่วยให้บริเตนใหญ่(อังกฤษ) ญี่ปุ่น และสหรัฐอเมริการอดพ้นจากการถูกต่างชาติรุกรานในเกือบจะทุกช่วงประวัติศาสตร์ของทั้งสามชาตินี้ ความมั่นคงและนโยบายต่างประเทศของแคนาดาและของกลุ่มประเทศในละตินอเมริกา ได้รับผลกระทบมาจากการที่ประเทศเหล่านี้มีที่ตั้งอยู่ใกล้ชิดกับสหรัฐอเมริกาและอยู่ห่างไกลจากศูนย์กลางอำนาจโลกศูนย์อื่นๆ ตรงนี้ก็เช่นเดียวกับในกรณีของรัฐต่างๆในแถบยุโรปตะวันออกที่สัมพันธ์กับสหภาพโซเวียตนั้นด้วย นอกจากนี้แล้วความเป็นกลางของสวิตเซอร์แลนด์ที่ยึดถือกันเป็นประเพณีนิยมมาตลอดนั้น ก็เป็นตัวอย่างผลกระทบของทำเลที่ตั้งต่อนโยบายภายในและนโยบายต่างประเทศนี้ด้วยเหมือนกัน อย่างไรก็ตามทำเลที่ตั้งนี้มิใช่ว่าจะเป็นตัวการทำให้ชาติหนึ่งชาติใดมีอำนาจขึ้นมาได้โดยลำพังตัวของมันเอง แต่มันจะเป็นตัวการเอื้ออำนวยให้รัฐนั้นสามารถแสวงหาพลังอำนาจและใช้พลังอำนาจนั้นได้ คุณูปการของทำเลที่ตั้งต่อการมีพลังอำนาจชาตินี้สามารถจะเปลี่ยนแปลงได้ โดยการพัฒนาองค์ประกอบพลังอำนาจชาติอย่างอื่นขึ้นมาทดแทน ตัวอย่างเช่น การเปลี่ยนแปลงในสถานที่ตั้งของตลาดและสินค้าที่จะนำมาค้าขายกันก็จะก่อให้เกิดการเปลี่ยนแปลงในเส้นทางการค้าได้ และเมื่อมีการพัฒนาระบบขนส่งทางอากาศขึ้นมาแล้วก็เป็นการเพิ่มความสำคัญให้แก่สถานที่ตั้งซึ่งแต่เดิมอาจจะไปมาได้ก็แต่ทางบกหรือทางน้ำเท่านั้น
No comments:
Post a Comment